શામજીભાઈના ઘરની આસપાસ આજે સવારની શાંતિમાં પણ એક વિદાયની અદૃશ્ય ઉદાસી ઘેરાયેલી હતી. તેમની લાડકવાયી દીકરી રાધિકા, તેના લગ્ન પછી પહેલીવાર બે દિવસ માટે પિયર આવી હતી, અને હવે તે પાછી સાસરે જવા તૈયાર હતી. રાધિકા હજુ પચીસ દિવસ પહેલા જ સાસરે ગઈ હતી, પણ આ બે દિવસ એવા વીતી ગયા કે જાણે સમય દોડી ગયો હોય.બહાર ગાડી આવીને ઊભી રહી, એટલે જશોદાબેન રાધિકાને ભેટી પડ્યા. “બેટા, તું ધ્યાન રાખજે. બધું શાંતિથી નિભાવજે,” તેમણે આંખોમાં આંસુ સાથે કહ્યું. શામજીભાઈ દરવાજા પાસે ઊભા હતા. તેમનો ચહેરો સ્થિર હતો, પણ તેમની આંખોમાં રાધિકા માટેનો અપાર સ્નેહ છલકાતો હતો. તેમણે હાથમાં એક નાનકડું પેકેટ પકડ્યું હતું. રાધિકા જ્યારે બહાર નીકળવા તૈયાર થઈ, ત્યારે શામજીભાઈએ તેને પાસે બોલાવી. “રાધિકા,” તેમણે હળવેથી કહ્યું, અને તેના હાથમાં તે પેકેટ મૂક્યું. “આ તારા માટે છે.”
રાધિકાએ જોયું. પેકેટમાં થોડી નવી સાડીઓ અને મીઠાઈ હતી, જે રિવાજ મુજબ આપવી જરૂરી હતી. પરંતુ તેની સાથે એક અગરબત્તીનું નવું પેકેટ પણ હતું.રાધિકાને આશ્ચર્ય થયું. પિતાજીએ આટલી ભેટો વચ્ચે આ અગરબત્તી કેમ આપી હશે? જશોદાબેન પણ ત્યાં જ ઊભા હતા. તેમણે હળવેથી શામજીભાઈને બાજુમાં લઈ જઈને પૂછ્યું, “અરે શામજી, આ શું કર્યું? દીકરીને સાસરે જતી વખતે અગરબત્તી અપાય? લોકો શું કહેશે? આટલી સરસ ભેટોની સાથે આ અગરબત્તી… સારું નહીં લાગે.” શામજીભાઈ હસ્યા. તેમની આંખોમાં એક રહસ્ય છુપાયેલું હતું. તેમણે જશોદાબેનને શાંત રહેવાનો ઈશારો કર્યો. પછી ખિસ્સામાં હાથ નાખીને જેટલા રૂપિયા હતા, લગભગ દસ હજાર જેટલા, તે બધા જ રાધિકાના હાથમાં મૂકી દીધા. “આ રાખ બેટા. જરૂર પડે તો વાપરજે.”રાધિકાએ આશ્ચર્ય સાથે પૈસા લીધા, પણ તેનું ધ્યાન હજી પણ અગરબત્તી પર હતું.
શામજીભાઈએ ધીમા સ્વરે રાધિકાને કહ્યું, “આ અગરબત્તી રોજ સવારે તારા સાસરાના પૂજા ઘરમાં પ્રગટાવજે. બસ આટલું યાદ રાખજે.”રાધિકાએ માથું હલાવ્યું. તેણે પિતાજીના પગ સ્પર્શ કર્યા અને ભારે હૃદયે ગાડીમાં બેસીને વિદાય લીધી.નવું ઘર, નવું વાતાવરણ. રાધિકા જ્યારે તેના સાસરે પહોંચી, ત્યારે સાસુ સુરભીબેન તેને આવકારવા બહાર આવ્યા. રાધિકાએ સંકોચ સાથે તેના પિયરથી લાવેલી ભેટોનો સામાન બતાવવાનું શરૂ કર્યું.તેણે સાડીઓ અને થોડી ઘરેણાંની નાની વસ્તુઓ બતાવી, અને પછી પિતાજીએ આપેલા રોકડા રૂપિયા પણ ગણીને સાસુના હાથમાં મૂક્યા.
સુરભીબેનની નજર આ બધા સામાન પર ફરી રહી હતી. તેમને આશા હતી કે રાધિકાના પિયર તરફથી કોઈ ખૂબ કિંમતી વસ્તુ આવી હશે, જેની તે ચાર લોકોમાં વાતો કરી શકે. પરંતુ તેમને કોઈ ‘મોંઘી’ ભેટ ન દેખાઈ.અંતે, તેમની નજર બાજુમાં પડેલા અગરબત્તીના પેકેટ પર પડી.”આ શું છે?” સુરભીબેને નાક ચઢાવ્યું. તેમનો સ્વર તીખો હતો. “અગરબત્તીનું પેકેટ? શું તારા પિતાજીને લાગ્યું કે અમારા ઘરમાં ધૂપ-અગરબત્તી નથી?” રાધિકા શરમથી નજર નીચે ઢાળી ગઈ. તેના પતિ આર્યને વાત સંભાળવાનો પ્રયત્ન કર્યો, પણ સુરભીબેનનો ગુસ્સો શાંત થયો નહીં. “લાગે છે કે તારા પિતાજીએ બહુ પ્રેમથી આ ભેટ આપી હશે,” સુરભીબેને કટાક્ષ કર્યો. “ઠીક છે.
કાલે સવારે પૂજામાં આ બધી અગરબત્તી એક સાથે સળગાવી નાખજે. મફતમાં મળી છે, તો વાપરી નાખીએ!”રાધિકાના હૃદયમાં આ શબ્દો તીરની જેમ વાગ્યા. તેને થયું કે પિતાજીએ આ કેવો વિચિત્ર નિર્ણય લીધો હતો.બીજા દિવસે સવારે, રાધિકા વહેલી ઊઠી. તેના મનમાં ગઈકાલની વાતથી દુઃખ હતું, પણ તેણે નક્કી કર્યું કે તે પિતાજીની વાત માનશે. તે પૂજાના રૂમમાં ગઈ. રૂમ શાંત અને પવિત્ર હતો.તેણે અગરબત્તીનું પેકેટ ખોલ્યું. તેને યાદ આવ્યું કે સાસુએ તો બધી એક સાથે સળગાવવાનું કહ્યું હતું, પણ પિતાજીએ માત્ર ‘એક’ સળગાવવાનું કહ્યું હતું.જ્યારે તેણે પેકેટમાંથી અગરબત્તી બહાર કાઢવા માટે હાથ નાખ્યો, ત્યારે અગરબત્તીઓના વચ્ચેથી એક નાનકડો, કાગળનો ટુકડો નીચે પડ્યો. એ કાગળ ધ્યાનથી જોતા ખબર પડી કે તે કોઈ ચીઠી હતી. શામજીભાઈના હસ્તાક્ષરમાં લખાયેલી.રાધિકાએ આજુબાજુ જોયું, કોઈ નહોતું.
તેણે તરત જ ચીઠી ખોલીને વાંચવાનું શરૂ કર્યું. ‘મારી વહાલી દીકરી રાધિકા,’ ચીઠીની શરૂઆત થઈ. ‘આ અગરબત્તી મેં તને ભેટ આપી છે, તેની પાછળ એક મોટો વિચાર છે. તું જો, દીકરી, અગરબત્તી જ્યારે પ્રગટાવવામાં આવે છે, ત્યારે તે પોતે તો ધીમે ધીમે સળગી જાય છે. તે પોતાનું અસ્તિત્વ ઓછું કરે છે. પણ જ્યાં સુધી તે બળીને ખાખ ન થઈ જાય, ત્યાં સુધી તે માત્ર ઘરના વાતાવરણને જ નહીં, પણ આખા પાડોશને પણ સુગંધિત કરી દે છે.”આજે તું તારા સાસરે કાયમ માટે આવી ગઈ છે. તારા પતિ આર્યન, તારા સાસુ સુરભીબેન, તારા સસરા અને ઘરમાં બીજા કોઈ પણ સભ્ય સાથે તને નારાજગી થઈ શકે છે.