નરેશના અવાજમાં ભાવુકતા છલકાઈ, “બે વર્ષ સુધી ડૉ. પરીખે મને ફી લીધા વિના ટ્યુશન આપ્યું. એમના આશીર્વાદથી મેં બી.કોમ. એંસી ટકા સાથે પાસ કર્યું. હવે બેંકની પરીક્ષા આપવાની તૈયારી કરું છું.”
“તમારું નામ શું છે?” વિરાજે પૂછ્યું.
“નરેશ મકવાણા. ડૉ. પરીખ ત્રણ વર્ષ પહેલાં નિવૃત્ત થયા. ગયા વર્ષે એમના પત્નીનું અવસાન થયું. દીકરા-વહુ સાથે રહે છે, પણ એકલતા અનુભવે છે. એટલે દરરોજ સવારે દસ વાગ્યે લાઈબ્રેરીમાં જાય છે. હું પણ ગમે ત્યાં હોઉં, રોજ સવારે તેમને લાઈબ્રેરી લઈ જઈને સાંજે ઘરે પાછા મૂકી દઉં છું.”
નરેશની આંખોમાં ચળ ચળ આંસુ ચમક્યા. “ડૉ. પરીખ કહે છે કે જાતે ચાલ્યા જશે, પણ હું એમને કહું છું કે આ તો મારી ગુરુદક્ષિણા છે. આપણે માતા-પિતા અને શિક્ષકોના ઋણમાંથી ક્યારેય મુક્ત થઈ શકતા નથી.”
વિરાજના મનમાં અચાનક એક ઘંટી વાગી. મગજમાં ચમકારો થયો. ‘વિદ્યા કૉલેજ’. હા, તે પોતે પંદર વર્ષ પહેલાં આ જ કૉલેજનો વિદ્યાર્થી હતો. અને ડૉ. પરીખ? એમના નામનો મોહ તેના મગજમાં ઘેરી વળ્યો.
હા, એ જ ડૉ. પરીખ! તે વિજ્ઞાન શાખામાં એડમિશન લેવા માંગતો હતો, પણ પિતાજીને હૃદયરોગનો હુમલો આવતાં બધો સમય હોસ્પિટલમાં વ્યતીત થઈ ગયો અને એડમિશનની છેલ્લી તારીખ નીકળી ગઈ. આવી કટોકટીમાં ડૉ. પરીખે જ મેનેજમેન્ટ સાથે વાત કરીને તેને વિશેષ કિસ્સા હેઠળ એડમિશન અપાવ્યું હતું.
અને આજે… આજે જ્યારે તેઓ તેની સામે આવ્યા ત્યારે પોતાના હોદ્દા અને પદના ગર્વમાં આંધળો બનેલો વિરાજ તેમને ઓળખી પણ શક્યો નહીં. ઓટોમાં બેસવાની વાત તો દૂર રહી, એમની સાથે બે શબ્દો વાત પણ ન કરી.
વિરાજના અંતરાત્મા અંદરથી પોકારી ઉઠ્યો – ‘તું આટલો નાનો કેમ બની ગયો, વિરાજ? આ ઓટોચાલક જે આર્થિક સ્થિતિ સારી ન હોવા છતાં ગુરુદક્ષિણા આપવા ઉત્સુક છે, તે મોટો કે એક મલ્ટિનેશનલ કંપનીનો મુખ્ય મેનેજર જે પોતાના ગુરુને ઓળખવામાં અસમર્થ રહ્યો?’
લજ્જા અને પસ્તાવાથી ઘેરાયેલો વિરાજ કંપની સુધી પહોંચ્યા બાદ મિટિંગ પછી તરત સાંજે સીધો ડૉ. પરીખના ઘર તરફ ચાલવા લાગ્યો. ખિસ્સામાં રહેલી રિક્ષાવાળાની ચિઠ્ઠી અને ગુગલ મેપ્સમાં સર્ચ કરીને એમના ઘરનું સરનામું શોધ્યું.
ડૉ. પરીખના સાદા પણ સુઘડ ઘરનું બેલ વગાડતા વિરાજના હાથ ધ્રૂજી રહ્યા હતા. દરવાજો ખુલ્યો અને તેઓ સામે ઊભા હતા – એ જ પ્રતિભાશાળી ચહેરો, હવે થોડો વૃદ્ધ થયેલો પણ વર્ષોથી સ્મૃતિમાં સચવાયેલા શિક્ષકની એ જ હૂંફ. ડૉ. પરીખ વિરાજને જોઈને ચમક્યા.
“અરે વિરાજ! તું?” તેમના અવાજમાં આશ્ચર્ય અને આનંદ સ્પષ્ટ હતા. “આવ… આવ અંદર આવ!”
પરંતુ વિરાજ ત્યાં જ ઉભો રહ્યો. તેની આંખો ડબડબી ગઈ હતી. “સર, તમે મને ઓળખી પણ ગયા? મને માફ કરી દો. આજે સવારે… તમે… અને હું… મને…” શબ્દો વધુ બોલી શક્યો નહિ. ગળું રૂંધાઈ ગયું હતું.
ડૉ. પરીખ જાણે બધું સમજી ગયા. તેમના ચહેરા પર સ્મિત ફરી વળ્યું. “બેટા, આવી જા અંદર.”
વિરાજ અંદર ગયો. વર્ષો બાદ પોતાના ગુરુના ચરણોમાં બેસીને તેણે મનમાં ઇચ્છા કરી કે આ ક્ષણ ક્યારેય ન ભૂલાય.
તેણે ડૉ. પરીખને પોતાની ભૂલ માટે માફી માંગી. આંખો લૂછતા ડૉ. પરીખે કહ્યું, “દીકરા, દરેક વ્યક્તિ ભૂલ કરે છે. એ તેના માનવ હોવાનો પુરાવો છે. મહત્વનું એ છે કે આપણે આપણી ભૂલો સ્વીકારીએ અને તેમાંથી શીખીએ. તું મારો શ્રેષ્ઠ વિદ્યાર્થી રહ્યો છે. આજે તું જે કરી રહ્યો છે, તે જોઈને મને ગર્વ છે.”
જો આ સ્ટોરી તમને પસંદ પડી હોય તો દરેક લોકો સાથે શેર કરજો, તેમજ કમેન્ટમાં આ સ્ટોરીને 1 થી 10 ની વચ્ચે રેટિંગ પણ આપજો.