સોનલના લગ્નને આજે પૂરા ચાર વર્ષ થયા હતા. આ ચાર વર્ષના ગાળામાં તેણે ગૃહસ્થજીવનના ઘણા ઉતાર-ચઢાવ જોયા હતા. તેના સાસુ કમળાબેન સાથે તેની નાનીમોટી વાતોમાં ક્યારેક બોલાચાલી થઈ જતી ખરી, બંનેના સ્વભાવ અને વિચારોમાં થોડો તફાવત હતો, પરંતુ અંતે બંને વચ્ચેનો પ્રેમ અને એકબીજા પ્રત્યેનો આદર હંમેશા જળવાઈ રહેતો. દિવસના અંતે, સાસુ-વહુ હળીમળીને ઘર ચલાવતા. સોનલના પતિ, આશિષ, એક મોટી મલ્ટિનેશનલ કંપનીમાં ઉચ્ચ હોદ્દા પર કાર્ય કરતા હતા. તેમની નોકરીનો સમય સવારનો આઠ વાગ્યાથી શરૂ થઈને સાંજે મોડે સુધીનો રહેતો. સવારે વહેલા ટિફિન લઈને નીકળેલા આશિષ સીધા સાંજે જ ઘરે આવતા. સોનલ અને આશિષને એક વહાલી દીકરી પણ હતી, પિંકી, જે હવે ચાર વર્ષની થઈ હતી અને ઘરનું આંગણું કિલકિલાટથી ભરી દેતી હતી.
નજીકના ભવિષ્યમાં રક્ષાબંધનનો પવિત્ર તહેવાર આવી રહ્યો હતો. તહેવાર નજીક આવતા જ સોનલના મનમાં તેના પિયરઘર જવાનો વિચાર ઘૂમરાવા લાગ્યો. તેને થતું કે પોતે પોતાના ભાઈ મયંકને હાથેથી રાખડી બાંધવા જાય અને જો ત્યાં પરિવારજનોને અનુકૂળતા હોય તો એક-બે દિવસ પિયરમાં રોકાઈને બાળપણની યાદો તાજી કરે. છેલ્લા ઘણા સમયથી તે પિયર જઈ શકી નહોતી, એટલે તેના મનમાં આ ઈચ્છા પ્રબળ બની હતી. આ વિચાર તેણે હજુ કોઈને કહ્યો નહોતો, પોતાના મન પૂરતો જ સીમિત રાખ્યો હતો. તેની માતા સુમનબેન સાથે ફોન પર વાતો થતી રહેતી, પણ આ રક્ષાબંધન પર રોકાવા આવવાની વાત કહેવાની તેને હિંમત નહોતી કરી.
સાંજે, દરરોજની જેમ આશિષ ઓફિસથી ઘરે આવ્યા. દિવસભરના થાક છતાં, ઘરે પહોંચીને પત્ની અને દીકરીના ચહેરા જોઈને તેમનો થાક ઉતરી જતો. બધાએ સાથે બેસીને પ્રેમથી ડિનર લીધું. બીજે દિવસે વીકએન્ડ હોવાથી આશિષ અને સોનલે પિંકી સાથે બહાર ફરવા જવાનો પ્લાન બનાવ્યો હતો. બીજા દિવસે સવારે બધા તૈયાર થઈને નજીકના એમ્યુઝમેન્ટ પાર્કમાં ગયા. પિંકીને રાઈડ્સમાં બેસવું ખૂબ ગમતું હતું. તેના ચહેરા પરની ખુશી જોઈને સોનલ અને આશિષનો આનંદ બેવડાઈ જતો. તેમણે પિંકીને એક પછી એક બધી મનપસંદ રાઈડ્સમાં બેસાડી, સાથે આઈસ્ક્રીમ ખાધો અને ખૂબ મજા કરી. આખો વીકએન્ડ તેમણે પરિવાર સાથે ભરપૂર એન્જોય કર્યો અને સાંજે થાકીને પણ ખુશ થઈને ઘરે પાછા આવ્યા.
જોતજોતામાં શનિવાર અને રવિવાર વીતી ગયા અને ફરી પાછો સોમવાર આવી ગયો. સવારે આશિષ પોતાનું ટિફિન લઈને ઓફિસ જવા નીકળી ગયા. સોનલના સસરા રમણભાઈ પણ પોતાની દુકાને જવા રવાના થયા. હવે ઘરમાં ફક્ત ત્રણ જ સભ્યો હતા: સોનલ, તેના સાસુ કમળાબેન અને નાનકડી પિંકી. સોનલ ઘરમાં કામ કરી રહી હતી ત્યાં તેને અચાનક ફરીથી રક્ષાબંધન અને પિયર જવાનો વિચાર આવ્યો. ‘હવે રક્ષાબંધનને માંડ ચાર-પાંચ દિવસની વાર છે,’ તેણે વિચાર્યું. ‘મેં પિયર જવાનું વિચાર્યું છે, તો કેમ ન મમ્મીને પૂછી જોઉં? જો અનુકૂળતા હશે તો જ જઈશ, નહીંતર નહીં.’ એમ નક્કી કરીને હિંમત ભેગી કરીને તે સાસુ કમળાબેન પાસે ગઈ.
નરમાશથી વાત શરૂ કરતાં સોનલે કહ્યું, “મમ્મી, આ વખતે રક્ષાબંધનમાં મારે પિયર જવું છે… જઈ આવું?” તેના અવાજમાં થોડી સંકોચ હતી. પછી તેણે પોતાની ઈચ્છા વધુ સ્પષ્ટ કરી, “જો ત્યાં અનુકૂળતા હોય તો મને એક-બે દિવસ રોકાવાની પણ ઈચ્છા છે, કારણ કે હમણાં ઘણા સમયથી હું પિયરમાં જઈ નથી શકી, ભાઈને મળ્યાને પણ ઘણો સમય થઈ ગયો.” સોનલે પોતાની બધી વાત વિગતવાર કમળાબેનને જણાવી.
કમળાબેને સોનલની બધી વાત ધ્યાનથી સાંભળી લીધી. પરંતુ તેમના ચહેરા પર ખુશી કે સમર્થનનો કોઈ ભાવ ન આવ્યો. તેના બદલે તેમણે થોડું મોઢું બગાડીને કહ્યું, “જો તું રક્ષાબંધન ઉપર તારા પિયર જતી રહીશ, તો તારી નણંદો, દીપ્તિ અને શ્વેતા, આવશે તેનું જમવાનું કોણ બનાવશે? તેમને ભાવતી વાનગીઓ કોણ બનાવશે? વર્ષમાં તેઓ માત્ર એક કે બે વખત જ આવતા હોય છે. તેમને આ દિવસોમાં આરામ ન મળે? તેમણે ઘરેથી થાકીને આવવાનું અને અહીં પણ આવીને કામ કરવાનું?” કમળાબેનના અવાજમાં સ્પષ્ટપણે ના હતી.
સાસુની વાત સાંભળીને સોનલના ચહેરા પરથી પણ ખુશી અદ્રશ્ય થઈ ગઈ. તેના મનમાં થોડું દુઃખ થયું, પણ તેણે તરત જ પોતાની જાતને સંભાળી લીધી. તેણે નમ્રતાથી કહ્યું, “ભલે મમ્મી, તમે કહો તેમ. જો એવું હોય અને મારા જવાથી નણંદોને અગવડ પડતી હોય તો હું આ વખતે રક્ષાબંધન ઉપર પિયર નહીં જાઉં.” તેણે પોતાના મનનો વિચાર તરત જ પડતો મૂક્યો.
સોનલને તેની માતા સુમનબેને બાળપણથી જ સારા સંસ્કાર આપ્યા હતા અને ગૃહસ્થજીવન વિશે શીખવ્યું હતું. લગ્ન પહેલાં સુમનબેને તેને સમજાવ્યું હતું કે “બેટા, લગ્ન પછી તારું ઘર તારું પિયર નહીં પણ તારું સાસરું છે. મન થાય ત્યારે પિયર આવજે, પણ હંમેશા સાસુને પૂછીને અને તેમની અનુકૂળતા જોઈને જ આવજે. અને જો ક્યારેય એવું બને કે તેમની અનુકૂળતા ન હોય અને તારા મન પર કાબૂ રાખીને પોતાના ઘરને, એટલે કે સાસરને, પ્રાથમિકતા આપજે. સૌથી પહેલા તારે તારા આ નવા ઘર અને અહીંના લોકોનો વિચાર કરવાનો.” માતાના આપેલા આ સંસ્કાર સોનલના મનમાં ઊંડે સુધી ઉતરી ગયા હતા. આજે સાસુની વાત સાંભળીને તેને માતાની આ શીખ યાદ આવી, અને તેણે તરત જ પિયર જવાનો વિચાર માંડી વાળ્યો. રાખડી બાંધવાની ઈચ્છા હોવા છતાં, તેણે પોતાના ઘરની અનુકૂળતાને મહત્વ આપ્યું.
મમતાનું પિયર બહારગામ હોવાથી, આ પહેલાં પણ કેટલીક વખત તેણે રાખડી પોસ્ટ દ્વારા મોકલી હતી. આ વખતે પણ તેણે એક સુંદર રાખડી પસંદ કરી, સાથે એક નાની ચિઠ્ઠી લખી. ચિઠ્ઠીમાં તેણે ભાઈ મયંકને લખ્યું કે રાખડી મળે એટલે તરત જ ફોન કરે અને પોતે આ વખતે આવી શકશે નહીં તે માટે દિલગીરી પણ વ્યક્ત કરી.
બીજા કે ત્રીજા દિવસે, રાખડી મળ્યા બાદ તરત જ તેની માતા સુમનબેનનો ફોન આવ્યો. “અરે બેટા સોનલ, તારી રાખડી મળી ગઈ છે!” માતાના અવાજમાં ખુશી હતી, પણ સાથે જ થોડી અપેક્ષા પણ હતી. “જો શક્ય હોય તો, બેટા, આ રક્ષાબંધન કરવા માટે તું અહીં આવી જા ને. ઘણા સમયથી તારા ભાઈને મળી નથી તો એ પણ મળી જશે અને અમને પણ તને જોઈને આનંદ થશે.” માતાનો પ્રેમ છલકાતો હતો. પરંતુ સોનલે ભારે હૃદયે કહ્યું, “ના મમ્મી, આ વખતે નહીં આવી શકું. અમારી ઘરે દીપ્તિ અને શ્વેતા દીદી રોકાવા આવવાના છે રક્ષાબંધન કરવા માટે.”
વાતચીત દરમિયાન સોનલે ભાઈ મયંક અને ભાભી અર્ચનાની તબિયત વિશે પૂછ્યું. માતા સુમનબેને કહ્યું, “તારો ભાઈ મયંક તો નોકરીએ ગયો છે, બસ આવવાની તૈયારીમાં જ હશે. પણ તારી ભાભી અર્ચના અહીં નથી.” સોનલને આશ્ચર્ય થયું. ‘ભાભી અહીં નથી તો ક્યાં છે?’ તેણે પૂછ્યું. માતા સુમનબેને સહજ ભાવે જવાબ આપ્યો, “અરે, તે તેના પિયર રક્ષાબંધન કરવા માટે ગઈ છે.”