મનુભાઈના જીવનમાં કાવ્યા એટલે જાણે સોનાનો સૂરજ. એકની એક દીકરી, જેને તેમણે હૈયાના હેતથી અને અરમાનોના અઢળક ખજાનાથી ઉછેરી હતી. કાવ્યા પણ જાણે પિતાના સંસ્કારોનું પ્રતિબિંબ. ભણતરમાં તેજસ્વી તારિકા અને સ્વભાવે શીતળ ચંદ્રમા. મનુભાઈનું મન તો એવું કે દીકરીને સાત સમંદર પાર પણ ભણવા મોકલવી, જેથી તેની પ્રતિભાને વિશ્વ ફલક પર પાંખો મળે. પણ કાવ્યાના મૂળિયાં તો મા ભારતીની માટીમાં ઊંડા ઉતરેલાં. તેણે દેશની જ શિરમોર કૉલેજમાંથી ઉચ્ચતમ પદવી મેળવી અને જોતજોતામાં એક પ્રતિષ્ઠિત કંપનીમાં ઊંચા હોદ્દા પર ગોઠવાઈ ગઈ.
યુવાનીના ઉંબરે પહોંચેલી કાવ્યા માટે મનુભાઈ હવે યોગ્ય જીવનસાથીની શોધમાં હતા. એક પછી એક માંગાઓ આવતા, પણ જ્યારે કાવ્યાની લગ્ન પછી પણ નોકરી ચાલુ રાખવાની મહેચ્છા જાહેર થતી, ત્યારે વાત માંડવે પહોંચતા પહેલા જ વિખેરાઈ જતી. સમાજની કેટલીક રૂઢિચુસ્તતા કાવ્યાની પ્રતિભાને કદાચ સમજી નહોતી શકતી. મનુભાઈએ હવે દ્રઢ નિશ્ચય કર્યો કે દીકરીની આ શરત પહેલેથી જ સ્પષ્ટ કરી દેવી.
અને પછી, એક દિવસ રોહનના પરિવાર તરફથી વાત આવી. રોહન, શહેરમાં ઉછરેલો, ઉચ્ચ શિક્ષિત અને આધુનિક વિચારસરણી ધરાવતો યુવાન. તેના પરિવારે કાવ્યાની નોકરી પ્રત્યે સંપૂર્ણ સહમતિ દર્શાવી. બંને પરિવારોને કાવ્યાનું વ્યક્તિત્વ અને રોહનની સમજદારી સ્પર્શી ગયા. કાવ્યા અને રોહનની મુલાકાત ગોઠવાઈ, નજરો મળી, વિચારો મળ્યા અને મન પણ મળી ગયા. ધામધૂમથી સગાઈ થઈ અને શુભ મુહૂર્તમાં લગ્ન લેવાયા.
લગ્ન પછી કાવ્યા માંડ આઠ-દસ દિવસ સાસરે રહી હશે, ત્યાં તો રોહન સાથે શહેરની વાટ પકડી, જ્યાં બંનેની કર્મભૂમિ રાહ જોતી હતી. કાવ્યાના સસરા, કાંતિભાઈ, સરકારી ખાતામાં ઉચ્ચ અધિકારી. તેમની નિવૃત્તિને આડે હજુ ત્રણ વર્ષ બાકી હતા. એટલે કાંતિભાઈ અને સાસુજી લીલાબેને સ્નેહપૂર્વક કહ્યું, “બેટા, તમે બંને અત્યારે શહેરમાં ગોઠવાઈ જાઓ. અમે નિવૃત્તિ પછી તમારી સાથે જ આવીને રહીશું.”
સમયનું ચક્ર ફરતું રહ્યું. કાંતિભાઈ નિવૃત્ત થયા અને વચન મુજબ લીલાબેન સાથે કાવ્યા-રોહનના ઘરે રહેવા આવી ગયા. કાવ્યા, જેણે પિયરમાં પ્રેમ અને સંસ્કારનું ભાથું બાંધ્યું હતું, તેણે સાસરિયામાં પણ પોતાની મીઠાશ અને જવાબદારીથી સૌના દિલ જીતી લીધા. ઓફિસની દોડધામ અને ઘરની જવાબદારી, બંને મોરચે તે કુશળતાપૂર્વક લડતી. લીલાબેન અને કાંતિભાઈની સેવામાં તેણે ક્યારેય કોઈ કસર ન છોડી. ઘરની વ્યવસ્થા અને નોકરી વચ્ચે તેણે અદ્ભુત સંતુલન જાળવ્યું હતું.
એક સાંજે, નોકરી પરથી થાકીને આવેલી કાવ્યા હજુ ઘરના ઉંબરે પોતાના પગરખાં ઉતારી રહી હતી, ત્યાં જ તેના કાને સાસુમા, લીલાબેનના શબ્દો અથડાયા. તેઓ કાંતિભાઈને કહી રહ્યા હતા, “આપણી વહુ, કાવ્યા, આપણને દૂધમાં પાણી ભેળવીને ચા આપે છે. અને જ્યારે પણ હું દૂધ માગું, ત્યારે પણ પાણીવાળું જ આપે છે.”
કાવ્યાનું હૈયું એક પળવાર તો વલોવાઈ ગયું. આવો આરોપ? તે તો ક્યારેય આવું કરતી નહોતી! થોડી ક્ષણો સ્તબ્ધ ઊભા રહ્યા પછી, તે સ્વસ્થ થઈ, દરવાજો ખોલી અંદર ગઈ. મનમાં ઘણું મનોમંથન ચાલ્યું. પછી તેને એક ઉપાય સૂઝ્યો. બીજા દિવસથી, ઘરે આવતું બધું જ દૂધ તે રસોડાને બદલે ડાઇનિંગ ટેબલ પર, સૌની નજર સામે જ રાખવા લાગી. જ્યારે પણ લીલાબેન દૂધ માગતા, તે આખું તપેલું લઈને તેમની પાસે જતી અને તેમના ગ્લાસમાં તેમની નજર સામે જ દૂધ કાઢી આપતી. થોડા દિવસ આમ ચાલ્યું. કાવ્યાને થયું, ‘હવે સાસુમાના મનનો વહેમ દૂર થયો હશે.’
પણ ના… થોડા દિવસોમાં જ, એ જ પરિસ્થિતિનું પુનરાવર્તન થયું. કાવ્યા નોકરી પરથી પાછી ફરી રહી હતી, અને ફરી લીલાબેનનો અવાજ કાંતિભાઈ સાથે વાત કરતો સંભળાયો, “કાવ્યા રોજ ઓફિસેથી જાતજાતના ફળ લાવે છે, પણ આપણને તો બસ એકાદ-બે ચીરી જ આપે છે. બાકીના બધાં પોતે જ ખાઈ જતી હશે!”
આ સાંભળી કાવ્યાના મનને ઠેસ પહોંચી. તેણે બીજો ફેરફાર કર્યો. ફળો જે પહેલા રસોડામાં રખાતા હતા, તે હવે ડાઇનિંગ ટેબલ પર જ, ખુલ્લામાં રાખવા માંડ્યા. લીલાબેનને પણ વિનમ્રતાથી કહ્યું, “મમ્મીજી, આ ફળો અહીં જ રાખ્યા છે. તમારે જ્યારે પણ જે ફળ ખાવું હોય, નિઃસંકોચ લઈ લેજો.”